ADA, adenosinden inozine deaminasyon reaksiyonunu katalize eden bir enzimdir. 

ADA, adenosinden inozine deaminasyon reaksiyonunu katalize eden bir enzimdir. Aynı zamanda
pürin katabolik yolunun önemli bir enzimidir. ADA'nın ADA-1 ve ADA2 olmak üzere 2 izoformu vardır.
ADA-1, kırmızı kan hücreleri de dahil olmak üzere birçok dokuda bulunur. ADA-2 sadece
makrofajlarda ve monositlerde bulunur 1,2 .

ADA aktivitesi lenfositik hücrelerde, eritrositlere oranla 10 kat daha fazla bulunmaktadır. T
lenfositlerde B lenfositlere göre daha yüksek oranlarda bulunur ve ayrıca T hücre farklılaşması
esnasında özellikle immatür ve undiferansiye basamaklarında belirgin artış olur. Bunlara bağlı olarak
birçok araştırmacı ADA'nın hücresel immünitenin bir belirteci olduğunu ve buna bağlı olarak farklı
hastalıklarda serum seviyelerinin artışını göstermişlerdir. Artmış serum ADA aktivitesi hücresel
immünitenin uyarıldığı birçok hastalıkta gösterilmiştir. Bu hastalıklar tifo, enfeksiyöz mononükleoz,
sarkoidoz, karaciğer hastalıkları, akut lösemi, bruselloz, akut pnömoni, romatoid artrit ve çeşitli
malignitelerdir 3 . Karaciğerle ilgili olarak yüksek serum ADA aktiviteleri akut hepatit, alkolik hepatik
fibroz, kronik aktif hepatit, karaciğer sirozu, viral hepatit ve hepatoma hastalarında gözlenmiştir 4,5 .
ADA, başta T lenfosit olmak üzere lenfositlerin proliferasyonu ve farklılaşmasında görev alır. Ayrıca
monositlerin olgunlaşmasında onları makrofajlara dönüştürerek etki eder. ADA, aktif hücresel
bağışıklığın önemli bir göstergesidir. Makrofajları enfekte eden mikroorganizmalarla karakterize
bulaşıcı hastalık sırasında biyolojik sıvılarda artar. Örneğin, insanlarda ADA eksikliği, öncelikle ciddi
lenfopeni ve immün yetmezlik olarak kendini gösterir 6 . Ayrıca, plevral, perikardiyal ve peritoneal sıvı
gibi vücut sıvılarında saptanabilmesi nedeniyle ADA'nın TB için yararlı bir vekil belirteç olduğu öne
sürülmüştür. T hücrelerinin mikobakteriyel antijenler tarafından uyarılması nedeniyle TB'de ADA
seviyeleri yükselir 2 .

Total ADA ve ADA-2 aktiviteleri hem sağlıklı bireylerde hem de immun-mediated hastalıklarda (RA,
SLE, Ankilozan Spondilit, Myastenia Gravis, otoimmun karaciğer hastalıkları) birbiri ile korele
bulunmuştur. Hasta bireylerde değerler anlamlı düzeyde yüksek saptanmıştır.
Ayrıca 18 yaş altı çocuklarda ve 60 yaş üstü yaşlı bireylerde aktiviteler anlamlı düzeyde daha yüksek
ölçülmüştür.

ADA Makrofaj Aktivasyon Sendromu’nun (MAS) önemli bir biyomarkırı olmaya adaydır 7 .
Bahsedilen hususlar dikkate alındığında pürin metabolizmasının önemli bir enzimi olan ADA’nın klinik
yararlanımı şimdikinden daha yüksek olmalıdır düşüncesindeyiz.

REFERANSLAR:
1. Kaya S, Cetin ES, Aridogan BC et al Adenosine deaminase activity in serum of patients with
hepatitis- a useful tool in monitoring clinical status. J Microbiol Immunol Infect 2007; 40: 288-92.
2. Gakis C. Adenosine deaminase (ADA) isoenzymes ADA1 and ADA2: diagnostic and biological role.
Eur Respir J 1996; 9: 632-3.
3. Baganha, M.F., Pego, A., Lima, M.A., Gaspar, E.U., Pharma, B.: Serum and Pleural Adenosine
Deaminase Correlation with Lymphocytic Populations. Chest, 97(3): 605-610, 1990.

4. Kobayashi F, Ikeda T, Marumo F, Sato C: Adenosine deaminase isoenzymes in liver disease. Am. J.
Gastroenterol. 88: 266-271 (1993)
5. Kallkan A., Bult V., Erel O., Avci S., and Bingol N. K.: Adenosine deaminase and guanosine
deaminase activities in sera of patients with viral hepatitis. Mem Inst. Oswaldo Cruz 94(3) 383-386
(1999)
6. Cimen F, Ciftci TU, Berktas BM et al The relationship between serum adenosine deaminase levels
in lung tuberculosis along with drug resistance and the category of tuberculosis. Turkish Respir J
2008; 9: 20-3.
7. Zhao-Wei Gao, Xi Wang, Fang Lin, Ke Dong. Total adenosine deaminase highly correlated with
adenosine deaminase 2 activity in serum. http://dx.doi.org/10.1136/annrheumdis-2020-217007